Er zijn veel Hadith aangaande het feit dat de hasanaat die iemand in het leven verricht hem/haar in het hiernamaals zal ontmoeten. Onze Profeet Muhammad (v.z.m.h.) legt ons in een Hadith hierover het volgende uit:
“Wanneer een mens komt te overlijden, komen zijn (goede) daden ten einde. Uitgezonderd drie daden, te weten; Sadakah-I-Cariyah (sadakah die ten gunste komt van de maatschappij), bruikbare kennis en een zoon/dochter die smeekbeden doet. [qtip:(1)| Müslim, Vasiyyet, 14; Ebu Davud, Vesâyâ, 14; Tirmizî, Ahkâm]
Onze Profeet (v.z.m.h.) beveelt ons het volgende: “Als jullie bidden voor de overledene, doe dan uit de bodem van je hart smeekbeden voor hem/haar.” [qtip:(2)| Ebu Davud, Sünen, Cenaiz, 59].” . Als de gebeden en smeekbeden voor de overledene niet ten gunste van de overledene zouden zijn, zou onze Profeet (v.z.m.h.) dit niet bevelen, noch aan ons noch zou hij het zelf doen.
De daden die gedaan kunnen worden ten gunste van de overledene, zullen wij nu in kopstukken vermelden:
1. De schulden van de overledene betalen
De belangrijkste taak voor de nabestaanden van een overledene is om zijn/haar schulden af te lossen. Door dit te doen, kan men er gerust op zijn dat de overledene geen “schulden” met zich meebrengt naar het hiernamaals. In een hadith hierover vertelt onze Profeet (v.z.m.h.) het volgende: “ De geest van een moslim blijft aan hem verbonden tot zijn schuld is afgelost”. [qtip:(3)| Tirmizi, Sünen, Cenaiz,76]
2. Smeekbeden voor vergiffenis
Een van de grootste gunst die gedaan kan worden voor een overledene is smeekbeden doen en om zijn vergiffenis vragen aan Allah. Ebu Ubeyd Malik Ibn Rabia es-Saidi (r.a.) vroeg aan onze Profeet (v.z.m.h.) of er een mogelijkheid was om gunstig te kunnen zijn voor zijn vader en moeder na hun dood. RasoelAllah (v.z.m.h.) zei: “Ja er is een mogelijkheid. Doe smeekbeden voor hen en vraag Allah om hen te vergeven voor hun zonden, vervul hun wil en ga geregeld op bezoek bij de familieleden en vrienden van je ouders”. [qtip:(4)| Ebu Davud, Sünen, Edeb, 12]
“Degenen die na hen kwamen, zeiden: Ya Rabbi, vergeef ons en onze broeders die voor ons iman hadden. [qtip:(5)| Haşr, 59/10] Deze en vergelijkbare ayath bewijzen te meer dat smeekbeden voor de overledenen zeer ten gunste komen.
3. Het geven van aalmoes
Net als smeekbeden is ook het geven van aalmoes in naam van de overledene een hasanaat voor de overledene. In een hadith overlevert Ibn Abbas (r.a.) het volgende hierover:
Er kwam een man naar de Profeet (v.z.m.h.) en vroeg;
“Ya RasoelAllah! Mijn moeder is overleden. Heeft het nut als ik voor haar aalmoes geef?”
Onze Profeet (v.z.m.h.) zei “Ja”.
Daarop zei de man; “Ik heb een fruittuin. Ik stel U als getuige dat ik dit als aalmoes voor mijn moeder zal geven.” [qtip:(6)| Buhari, Sahih, Cenaiz, 94]
De islamgeleerden zijn het er over eens dat de aalmoes voor een overleden de overledene zal bereiken. Hierbij wordt er geen onderscheid gemaakt of het komt van een familielid of van een ander.
4. Het vasten, bedevaart en offer dat de overledene nog had open staan voor het overlijden
Voor iemand die komt te overlijden met nog openstaande vastendagen geldt het volgende:
A: iemand die door ziekte, reizen, het niet in staat zijn om te kunnen vasten, etc. niet heeft kunnen vasten gedurende zijn leven, is hier dan ook niet aansprakelijk voor. Dus hoeft dit niet door kennissen en familie vergoed te worden.
B: Als iemand wel de mogelijkheden heeft gehad om aan het in te halen vasten te kunnen voldoen en dit niet heeft gedaan, kan het niet zo zijn dat dit alsnog, na het overlijden, wordt “ingehaald” door nabestaanden. Volgens de meerderheid van de faqihs (islamgeleerden van fiqh) is het niet verplicht om in plaats van de overledene te vasten.
In een hadith vertelt onze Profeet (v.z.m.h.) hier het volgende over: “Geen van jullie kan in plaats van iemand noch vasten noch het gebed verrichten. Echter kan er voor elke dag dat ingehaald moet worden een mud (een bidon van ongeveer 18 liter) aan de armen gevoed worden.” [qtip:(7)| Cemalüddin Ebî Muhammed Abdillah İbn Yusuf el-Hanefî ez-Zeyleî, Nasbu'r-Râye li ehâdîsi'l-Hidâye, 2/463]
Er kan wel in naam van de overledene op bedevaart gegaan worden. In een hadith die door Ebu Davud'da Bureyde (r.a.) wordt overgeleverd, komt er een vrouw wiens moeder in haar leven de bedevaart niet heeft gedaan naar RasoelAllah (v.z.m.h.) en vraag Hem (v.z.m.h.) of ze in naam van haar moeder de bedevaart kan doen. Daarop antwoordt onze Profeet (v.z.m.h.): “Ja, doe in plaats van haar de bedevaart”. [qtip:(8)| Müslim, Sahîh, Sıyâm, 27]
Het offer kan in naam van de overledene geslacht worden en hiermee de sadaqah hiervan naar de overledene sturen. Hz. Ali heeft gedurende zijn hele leven na het overlijden van RasoelAllah (v.z.m.h.) in naam van onze Profeet (v.z.m.h.) offers gemaakt. [qtip:(9)| Tirmizi, Dâhâyâ, 2; Ebu Davud, Dâhâyâ, 2]
5. Het lezen van Qor’an en de hasanaat overleveren aan de overledene
Volgens Ibn Salah is het gepast om na het lezen van de Qor’an: “Ya Rabbi bezorg de hasanaat van deze gelezen ayath naar die en die overledenen” te smeken. Hierin is de afstand niet van belang. Het is zeer belangrijk om er absoluut van uit te gaan dat dit ten goede zal komen voor de overledene. Onze Profeet (v.z.m.h.) ging van tijd tot tijd langs de graven van moslims en deed smeekbeden voor hen. Hierover is er een hadith die wordt overgeleverd door Ibn Ebi Seybe: “Onze Profeet (v.z.m.h.) ging aan het begin van elk jaar naar de graven van de Uhud shahids en zei: “Als gunst voor de dingen waar jullie geduld voor hebben getoond; salaam en salaamat voor jullie! Het mooiste resultaat van de wereld is dit!”
