BEKNOPT BIOGRAFISCH OVERZICHT VAN BEDIUZZAMAN SAID NURSI

1^ste DEEL: “DE OUDE SAID” [1877-1920]

1877: Said Nursi wordt geboren in het Oost-Anatolische Nurs, in de provincie Bitlis, als zevende kind.

Het is het jaar 1292 volgens de Rūmī-kalender, op dat moment in gebruik in het Ottomaanse Rijk.

1886: Rond zijn tiende jaar begint Nursi zijn opleiding aan de plaatselijke medresse, een islamitische juridisch-theologische hogeschool. 

1886-1891: Overeenkomstig de toenmalige geldende gewoonte leert hij de basisprincipes van de Arabische grammatica. Het onderwijs kan hem niet in voldoende mate bekoren, ten gevolge waarvan hij steeds weer van medresse wisselt.

1891: Uiteindelijk treft hij op zijn weg Sjeik Muhammed Jalāli, bij wie hij enige tijd verblijft. Nursi heeft sterk de indruk dat het onderwijs behoefte heeft aan de nodige hervormingen. Hij concentreert zich op enkele sleutelteksten en legt het eindexamen af binnen de voor die tijd zeer ongebruikelijke periode van drie maanden. Op die manier probeert hij tevens te bewijzen, dat veranderingen binnen het onderwijssysteem noodzakelijk zijn. In de daarop volgende discussies met de geleerden van zijn geboorteprovincie bewijst Nursi zich als een tegelijkertijd bedachtzame en superieure geleerde, hetgeen hem de eretitel Bediüzzaman, ‘Wonder van de Tijd’, oplevert. 

1892: De pogingen tot verklaring van de grote vragen van zijn tijd leiden bij Said Nursi tot inzicht in de basisproblematiek van de islamitische gemeenschap.

1893-1895: De stad Bitlis. Men neemt tegenwoordig aan, dat Nursi ongeveer twee jaar in Bitlis heeft geleefd, waar hij _ overeenkomstig het leerplan van de medresse_ veertig belangrijke werken uit zijn hoofd leert.

1895-1897: De stad Van. Het gelukt Nursi een eigen school te stichten, waarin hij zijn ideeën over veranderingen in de islamitische beschaving in praktijk tracht te brengen. Tegelijkertijd leest hij alle belangrijke leerboeken, waarin de op dat moment bekende natuurwetenschappelijke kennis wordt weergegeven. Langzamerhand ontstaat bij hem het idee van de oprichting van een universiteit, waarin de religieuze en de natuurwetenschappelijke docent en onderzoeker gezamenlijk kunnen werken. Tijdens zijn verblijf in Van wenden zich steeds meer afzonderlijke individuen en stammen tot de jonge geleerde om hem in conflicten om raad en bijstand te vragen. Daarbij manifesteert Nursi zich niet alleen door zijn persoonlijke moed en betrokkenheid, doch ook en vooral als vredestichter.

1907: Istanbul. Tegen het einde van het jaar 1907 reist Nursi naar Istanbul, de hoofdstad van het Osmaanse Rijk, om daar steun en bijval te verwerven voor het idee van de stichting van een Oost-Anatolische universiteit.

De tot dan toe onbekende geleerde uit Oost-Anatolië wordt in korte tijd zo bekend, dat hij zelfs wordt ontvangen door de regerende sultan, Abdulhamīd II. Wanneer in de zomer van 1908 de tweede grondwet in werking treedt, raakt Nursi betrokken bij vele reacties daarop, via krantenartikelen en tijdschriftpublicaties. Hij wordt lid van de Ittihad-i-Muhammedi, de Muhammedaanse Vereniging voor de Eenheid van de Moslims, hetgeen hem voor een oorlogsrechtbank brengt, waar hij trouwens wordt vrijgesproken.

1910: In 1910 publiceert hij onder de titel ‘Nutuk ’ een boek dat de verzamelde artikelen en publicaties bevat. In de zomer van datzelfde jaar bezoekt hij een aantal Oost-Anatolische stammen, om deze van de nieuwe politiek te overtuigen. Hij is van mening, dat het constitutionalisme de eenheid en vooruitgang van de islamitische wereld tot een vereiste maakt. De talrijke redevoeringen en gesprekken van die maanden worden later in twee banden samengebracht en gepubliceerd: Muhākạmāt (Argumentaties, 1911) en Munāzarāt (Debatten, 1913).

1911: Tijdens zijn reis belandt Nursi onder andere in Damascus, waar men hem verzoekt in de Omayyādenmoskee een preek te houden, hetgeen hij in vloeiend Arabisch doet. De tekst ervan wordt tweemaal gedrukt en verschijnt het jaar daarop in een Turkse vertaling. In de preek stelt hij de waarheid van het geloof, de Islam, boven de politiek, de realiteit van de dag. Wanneer hij nog nauwelijks in Istanbul is teruggekeerd, wordt hij door de sultan uitgenodigd hem op zijn reis door de Balkan te begeleiden, terwijl men hem de steun toezegt voor de vestiging van een Oost-Anatolische universiteit.

1912: Het jaar waarin de eerste steen wordt gelegd voor deze universiteit, ‘de Mạdrạsạ ạl-Zahrā’. In de daarop volgende maanden geeft de ondertussen beroemd geworden Said Nursi les op zijn oude school in Van.

1914: Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, waarin Russische en Armeense legers Turkije binnendringen, wordt de leraar Nursi de bevelhebber van zijn provincie en tegelijkertijd commandant van een studentenvrijwilligersregiment, waarvan de kern uit zijn eigen studenten bestaat, waarmee hij zich diverse malen onderscheidt, onder andere bij de verdediging van de stad Bitlis. Tijdens onderbrekingen in de strijd dicteert hij zijn later beroemd geworden commentaar ‘Ishārāt ạl-I’jāz’.

1916-1918: Uiteindelijk wordt het regiment door het Russische leger gevangen genomen, en wordt Nursi zelf naar een kamp aan de Wolga gebracht. Hij ontsnapt in de zomer van 1918 en vlucht via Berlijn naar Istanbul.

1918-1920: Het Ottomaanse Rijk valt uiteen, oprichting Turkse Republiek en parlement in 1922.

Met zijn benoeming tot lid van de hoogste Ottomaanse Raad voor vragen over ontwikkeling en beschaving, de Dar ạl-Hikmạ ạl-Islamiyyạ, begint een periode van intensieve werkzaamheden voor Nursi. De vrucht daarvan bestaat niet alleen uit een groot aantal publicaties, doch eveneens uit een sterk sociaal engagement, dat hem bijvoorbeeld tot de Vereniging van de Groene Halve Maan doet toetreden, welke zich tegen de verbreiding van alcohol richt. Vanuit de huidige perspectieven gezien kan het saillant vermeldenswaardig zijn, dat in 1920 een krantenartikel van zijn hand verschijnt, waarin Nursi, zelf Koerdisch van oorsprong, zich uitdrukkelijk tegen de eis, de wens tot een autonoom Koerdistan keert.

2^de DEEL: “DE NIEUWE SAID” [1920-1950]

Midden in zijn veertiger jaren trekt de inmiddels zo succesvolle geleerde zich in alle eenzaamheid terug, om na te denken, te mediteren, hetgeen een sterk veranderingsproces inleidt, aan het einde waarvan Nursi tot het inzicht komt dat de islamitische wereld zich in een crisis bevindt. De oplossing van Nursi is een herbezinning op de Koran als bron van geloof, en een bewuste keuze voor een leven vanuit het geloof.

In deze tijd schrijft en publiceert Nursi een serie werken in de Arabische taal, die in het Turks verschijnen onder de titel “Mesnevi-i-Nuriyye”.

1922: Na diverse uitnodigingen van de regering reist Said Nursi naar Ankara, waar het parlement hem een officiële ontvangst bereidt. Hij vindt zoveel weerklank, dat men hem aanbiedt zich met bepaalde opdrachten bezig te houden. Het gelukt hem parlementsafgevaardigden van het idee van een universiteit in Oost-Anatolië te overtuigen, doch ondanks de goedkeuring van de autoriteiten voor deze universiteit maken de omstandigheden van 1922 de reële bouw ervan onmogelijk.

1923-1925: Op een voor islamitische geleerden kenmerkende wijze trekt de vijftigjarige Nursi zich uit de politiek en uit het maatschappelijke leven terug, om met een selecte groep studenten te bidden en te mediteren. Wanneer in februari 1925 een religieus gemotiveerde opstand uitbreekt, stelt hij zich daar in geschrifte tegen teweer; niettemin plaatst de regering hem onder toezicht en ‘verlegt’ zij zijn populariteit in de daaropvolgende jaren van het ene verbanningsoord naar het andere.

1926-1935: Min of meer als tegenhanger, als reactie en als ‘protest’ tegen de politiek van de dag verschijnen in deze jaren van Said Nursi verhandelingen, brieven en langere teksten, die het Hiernamaals, de verantwoordelijkheid van de mens, zijn geloof en de openbaring trachten uiteen te zetten. Zijn populariteit groeit even snel als de kring van zijn studenten, waardoor de autoriteiten er zich door zien genoodzaakt hem naar aanleiding van ‘klachten’ steeds opnieuw in gevangenissen en in verbanningsoorden te stoppen.

1936-1949: Tijdens zijn lange zwerftocht in gevangenissen en verbanningsoorden ontstaat in het geheim een groot aantal werken, dat zijn studenten op de meest uiteenlopende manieren bereikt, ondanks alle controle. Studenten schrijven deze teksten van Nursi over en zorgen voor verspreiding. Op deze wijze ontstaat een steeds omvangrijker kring van studenten die zich met zijn tekst bezighoudt, in alle bevolkingslagen. Tenslotte, in december 1949, wordt Said Nursi vrijgelaten.

3^de DEEL: “DE DERDE SAID” [1950-1559]

1950: De politieke veranderingen in Turkije brengen niet alleen een algemene amnestie met zich mee, doch tegelijkertijd een vrijheid waarvan Nursi dankbaar gebruik maakt.

1951: Een jaar later besluit de regering eindelijk de door Nursi zo gewenste universiteit in Oost-Anatolië te bouwen. Hoewel deze niet aan zijn islamitische uitgangspunten beantwoordt, is hij ingenomen met de beslissing.

1956-1960: In juni 1956 geeft een rechtbank in Afyon toestemming tot publicatie van de Risale-i Nur, de Verhandelingen van het Licht, het tot het verzamelde werk uitgegroeide totaal aan publicaties van Said Nursi.

Ondertussen spreken zijn studenten en andere betrokken lezers van zijn kring van studentenlezers als van de ‘Jạmāat-ạl-Nūr’, de gemeenschap van het licht. In de laatste jaren van zijn leven reist Said Nursi nog eenmaal naar de plaatsen waar zijn leven zich heeft afgespeeld.

Hij sterft op 23 maart 1960, in Urfa, waar zijn studenten hem ook begraven. Uit angst dat zijn graf in een plaats van samenkomst zal veranderen en zich daarna een islamitische opstand zal ontwikkelen, wordt op 12 juli 1960 zijn lichaam op bevel van de militaire junta uitgegraven, in een nachtelijke actie in dichte mist, en naar een onbekende plaats gebracht.

[1] Gebaseerd op de biografie van Şükran Vahide (Istanbul, 1992)